W Finlandii nikt nie wie, ze zaczyna sie ono 21 czerwca, poniewaz zaczyna sie oczywiscie juz od pierwszego dnia kesäkuu, (czerwca) czyli doslownie “letniego miesiaca”. Swobodna letnia atmosfera na ulicach zaczyna sie juz od konca maja, gdy konczy sie rok szkolny, a nauczyciele wyprowadzaja uczniow na ostatnie wycieczki i zwiedzanie Helsinek. Robi sie tez kolorowiej od tablic rejestracyjnych, gdy monotonie finskich tablic przerywaja pojedyncze egzemplarze samochodow z roznych krajow Europy, ale zaden kraj nie dominuje.
Jak umocnic finska tozsamosc narodowa?
Niewatpliwie trzeba ja umacniac, bo kraj jest stosunkowo mlody. W drugiej polowie maja ulegam namowie do obejrzenia meczu – Finlandia- Szwecja. To mecz o zloto w hokejowych mistrzostwach swiata. Jest warto, bo z poczatku meczu trudno wywrozyc jego zakonczenie. Zaczyna sie od utraty gola przez Finlandie w pierwszej czesci. Juz na samym poczatku. Dopiero w drugiej udaje sie Lwom – jak mowi sie o druzynie hokejowym wyrownac wynik do 1 – 1. Ale ostateczny wynik przybiera ksztalt absolutnie zaskakujacy w ostatniej czesci – konczy sie na 6 do 1. Oczywiscie – dla Lwow!
Nie moge oderwac sie od ptakow
Siedze na lawce, obracam glowe, a w strumyku kapie sie kos. Kapie sie trzepocac piorkami i pokazujac caly ich urok.Podnosze torbe z zakupami, by kontynuowac powrot z nimi do domu. Inny kos z dziobem pelnym zielonego runa- jakiegos zbieractwa – dziw, ze sie tym nie udlawi!- z furkotem przelatuje mi niemal przed nosem. Przypominam sobie, jak w Laponii liczylam renifery, ktore pojawialy sie na naszej drodze w ciagu calego dnia. Teraz moglabym liczyc sikorki dostrzezone w ciagu kwadransa gdzies w Helsinkach, a ilosc bylaby pewnie porownywalna.
`Ptasie radio` – o obserwacji ptakow zupelnie nieprofesjonalnie
W tym roku juz wiona przyszedl rekord temperatury. W sloneczna pogode czesciej zatrzymujemy sie w parku, czy na podworku na lawce. Wystarczy posiedziec w spokoju nieco dluzej niz pol godziny, a do glowy przychodzi wiersz Tuwima z wyliczanka nazw ptakow. Zielono- zolte i niebieskawe sikorki, sliczna czerwono-brzuszna zieba, urocze szaro-bialo-czarne pliszki, kontrastowo granatowo-biale sroki i jeszcze szarawo-brazowawy kwiczol z pomaranczowym dziobkiem- wszystkie te ptaki mozna zobaczyc nie ruszajac sie z miejsca. A wszystkie szalenie zapracowane, w ciaglym ruchu. Nie ma jeszcze kwiatow, za to kolorowo w przyrodzie jest od – ptakow! Jesli zadrzec glowe do gory, to na tle nieba mozna jeszcze poobserwowac mewy, na przyklad w dramatycznej gonitwie – obranie gniazda – przed czarna wrona.
Continue reading “`Ptasie radio` – o obserwacji ptakow zupelnie nieprofesjonalnie”
Swiat – doswiadczenie metafizyczne
Rzadko pisze o jezyku, choc zmaganie sie z nim jest wazna czescia mej codziennosci. Pewnie pisalam juz o tym, ze jezyk jest tak minimalistyczny jak wypowiedzi Finow. I ekologiczny – zgodnie z zasada – nic nie moze sie zmarnowac. Lwia czesc finskiego slownika stanowia tzw. yhdyssanat, czyli wyrazy zlozone. Jesli istnieja juz dwa wyrazy, to nalezy je wykozystac do stworzenia trzeciego – po prostu laczac je ze soba. Czasami zwiazek jest opisowy – pierwsze slowo opisuje drugie. Ale czasem – zestawienie jest dopelniajace sie. Od co najmniej poltora roku posluguje sie slowem `maailma`, czyli swiat. Ale dopiero niedawno uswiadomilam sobie, ze swiat – maailma, to slowo zlozone – maa- ziemia i ilma- powietrze! Doswiadczenie bylo niemal metafizyczne – absolutny zachwyt! Swiat po finsku zatem to dwa zywioly – dopelniajace sie. Zdumiewajace, ze w jednym slowie mozna powiedziec tak duzo!
Jak upewnic sie, ze jest sie emigrantem (pomimo dlugiego pobytu w obcym kraju)?
Chyba nic nie uderza obcoscia tak bardzo jak wybory parlamentarne w obcym kraju. Zwlaszcza, gdy najpierw zauwaza sie kolorowe plakaty – odmienne w stylu od znanych z wlasnego kraju, a dopiero pozniej slyszy sie o nich w prywatnych rozmowach. W telewizji, ktora ogladam ostatnio czesciej niz zwykle widze spotkania z przedstawicielami wszystkich partii, bioracych udzial w wyborach, ale z przewaga tych najbardziej liczacych sie (czterech z ogolu okolo 15, liczac nawet najdrobniejsze). Co uderza, to ilosc kobiet zaangazowanych w polityke. W roznym wieku – od trzydziestolatek do starszych pan. Wydaje sie, ze zupelnie na rownej stopie i w podobnym stylu prowadza dyskusje z mezczyznami. Dlaczego by nie? Nie zawiele rozumiem z rozmow. Z Finem komentujemy bardziej ich styl, niz meritum. Probuje byc neutralna jak Finowie.
Continue reading “Jak upewnic sie, ze jest sie emigrantem (pomimo dlugiego pobytu w obcym kraju)?”
Odglosy miasta – po finsku
Moje miasta – miasta w ktorych mieszkalam, czy przebywalam zyja dzwiekami. W Krakowie czas plynie pomiedzy jednym, a kolejnym hejnalem mariackim. W Amsterdamie rytm dnia jest intensywniejszy – z wiezy kosciola dobiega muzyka co kwadrans. W Helsinkach zas – to dlugie oczekiwanie na wiosne niemal w ciszy i .. glosny powrot mew. Ich krzyk intensywnie rozdziera cisze. Uwielbiam go, bo jest niepodobny do dzwiekow innego miasta.. nieregularny, ale pewny. Najprzyjemniej jest wsluchiwac sie w niego, gdy leze w lozku..(bo ciagle zaskakuje – ze tak blisko – za oknem, choc jakies 500 metrow od morza). Przyjemny jest tez, gdy leze na skale nad morzem lub przechodzam sie po malenkim helsinksim rynku – przy namiocie kawiarni.. Slyszac go, upewniam sie, ze jestem w miescie niepodobnym do innych. Wlasnie trzy dni temu mewy wrocily do Helsinek!
Jak poznac, ze mieszka sie zbyt dlugo w Finlandii?
Taki artykul znalazlam w pierwszym miesiacu pobytu w Finlandii. Przypominam sobie jedna z `oznak` zasiedzenia sie w tym kraju, o ktorej pisali autorzy artykulu. Na przyklad jak odpowiadamy na pytanie – gdzie jedziesz na wakacje? Jesli majac na mysli kraj inny niz skandynawski w Europie, odpowiadamy – do Europy, to najwyrazniej zachowujemy sie jak Finowie.
Continue reading “Jak poznac, ze mieszka sie zbyt dlugo w Finlandii?”
Wszyscy mowia Malysz- znalezione w Finlandii
Docierajace do mnie wiesci z Polski sa dosc niepokojace, bo zarowno w wiadomosciach jak i prywatnych mailach slysze o Malyszu, a dokladniej o imprezie, jaka urzadzil na zakonczenie swej kariery. Coz- dolacze wiec do choru, choc do fanow nie naleze, ale z finskiej perspektywy. W Savon Sanomat z 7 marca Matti Hautamäki zali sie, ze nie moze pojechac do Zakopanego na `impreze wszechczasow`, aby dolaczyc do nielicznego grona zaproszonych przez Malysza gosci. Powodem jest obowiazkowy udzial w Mistrzostwach Finlandii rozgrywajacych sie w tym samym czasie w Kuopio. Hautamäki wyznaje, ze chetniej skakalby przed niewielka widownia w Zakopanem, ale z zalem musi odmowic Malyszowi, poniewaz zwiazek finski wymaga udzialu w mistrzostwach w Finlandii.
Continue reading “Wszyscy mowia Malysz- znalezione w Finlandii”
Runeberg päivä z polskim akcetem
5 lutego swietuje sie dzien poety narodowego – Runeberga. Swietuje sie obowiazkowo zajadajac ciasteczko wedlug przepisu jego zony. Tego dnia nastepuje wyz podazy na takie ciasteczko w sklepach i kawiarniach. W tym roku poszukalismy jednak nieco powazniejsego sposobu na swietowanie i wybralismy na koncert – zorganizowany w bibliotece. Starszy Fin z gitara i nienajlepszym glosem spiewa wiersze Runeberga po finsku. Trzeba dodac w jakim jezyku, gdyz Runeberg – choc patriota i poeta narodowy – urodzony na poczatku XiX wieku, pisal po szwedzku. Runeberg to rowniez, warto dodac autor hymnu narodowego Finlandii. Pomiedzy spiewanymi wierszami bard opowiada anegdotki. I nagle slyszymy o spotkaniu, na ktorym pojawiaja sie czterech radykalow- oprocz Runebrga, takze Lönnroth, znany jako tworca Kalevali, prawnik i maz stanu Ehrensvärd oraz najmlodszy w te grupie Calonius.