W Laponii brzozami `jesien sie zaczyna` – zlotawymi ja we `Wspomnieniu` Czeslawa Niemena.
Zanim skonczy sie jesien, ja wspominam podroz do Laponii w poszukiwaniu `ruska`, czyli kolorow jesieni. By przekonac sie jak piekne one moga byc trzeba znalezc sie w odpowiednim momencie, bo `ruska` w laponskim krajobrazie jesienia trwa nie dluzej niz dwa tygodnie wrzesnia. Wlasnie wtedy wybralismy sie na polnoc, za Oulu, w kierunku Kuusamo.
W czwartek spadl snieg – po raz pierwszy tu w Helsinkach snieg, ktory juz sie nie topi. Pielegnuje go na ziemi i drzewach zerowa temperatura w ciagu dnia. Spadl pewnie, by dac dodatkowy argument kupcom, ze czas zarabiac na nadchodzacych swietach, to jest swietach Bozego Narodzenia. Gdy w Polsce przed nami jeszcze Andrzejki, a pozniej odrebne swieto Swietego Mikolaja, w sklepach w Finlandii od piatku na polki wylozono juz swiateczne kubki i ozdoby i mozna kupic nawet choinke! Przechodzac wiec ulicami probuje przymykac oczy lub obchodzic miejsca, gdzie na pewno spotkam swiateczne swiatelka. Mowie – gdy swieta przyjda naprawde – pomyslec moge znudzona – ach, przeciez to juz widzialam! Otworze oczy odwazniej dopiero, gdy zacznie sie Adwent, choc to juz calkiem za niedlugo..
Wczorajsze roznice temperatur miedzy poludniem kraju, a poludniowa czescia Laponii zrobily wrazenie nawet na Finach. Gdy w Helsinkach temperatura waha sie w okolicach 2, 3 stopni, za kolem podbiegunowym temperatura spadla do -20 stopni, co pozwala utrzymac sie w doskonalym stanie 30 centymetrowej warstwie sniegu. Wyobrazamy sobie w tej chwili podroz samolotem na przyklad z Helsinek do Rovaniemi. Wrazenie po wyladowaniu musi byc porownywalne z uczuciem ladowania w Polsce po powrocie wiosna na przyklad z Egiptu! Powierzchnia Finlandii niewiele przekracza wielkosc obszaru Polski, ale rozciaglosc wysokosci geograficznej sprawia, ze mieszcza sie w niej przynajmniej dwa klimatycznie rozne kraje.
Przygotowuje sie powoli do zimy, wyciagajac z szafy cieple skarpety. Wiem jednak, ze zima w Helsinkach wydaje sie niemal ciepla dla przybysza na przyklad z Oulu, oddalonego od stolicy zaledwie o okolo 600 km. Oczywiscie, jesli w tym roku nie padnie na przyklad tu na poludniu rekord zimna.
Listopad to przelomowy miesiac pomiedzy jesienia i zima. Niesie ze soba moc momentow przelomowych. Nostalgiczna szarosc ogoloconych z lisci drzew przenosi mysli ku wnetrzu i przygotowuje na mrok, ktory wkrotce zacznie ropraszac tylko bialy snieg i nisko nad horyzontem kladace sie slonce. W tym roku listopad zaczal sie wyjatkowo cieplo i juz teraz oszalamiaja mnie pozne i dlugie poranki z niezwyklym polnocnym sloncem.
Pazdziernik to moj ulubiony miesiac w sklepie spozywczym, bo wlasnie wtedy trwa pelnia sezonu na jablka i pomidory z Polski. Wiekszosc dostepnych w sklepach warzyw i owocow jest importowana i – zawsze tansza od krajowych – to znaczy finskich. Finowie z duma oznaczaja wlasne produkty bardzo ladnym znakiem flagi narodowej wpisanej w ksztalt labedzia – narodowego ptaka – symbolu Finlandii.Taki znaczek mozna znalezc na kazdej formie opakowania – kartonie, puszce czy nawet folii. Finskie oznacza dla Finow nie tylko lepsze – bo wlasnie krajowe, ale takze drozsze. Gdy ja wybieram z polki polskie pomidory lub jablka, smieje sie, ze potrzebuje kupic cos krajowego. To oznacza dla mnie nie tylko lepsze (bo Polska jest silnym producentem tych wlasnie warzyw i owocow), ale takze tansze.. Sezon na `moje krajowe` potrwa jeszcze.
Continue reading “Gdzie znalezc Swieta Wielkiej Nocy w Finlandii?”
W drugiej polowie wrzesnia odbywa sie w Helsinkach coroczny festiwal filmowy `Rakkautta ja Anarkiaa` – Milosc i Anarchia. Zaledwie jeden film z Polski pojawil sie na festiwalu w tym roku, ale zato w kategorii filmow nominowanych do nagrody `Finnkino`, jednego z organizatorow festiwalu. Film Jacka Borcucha, co nie bylo zdziwieniem, przegral z filmem z Japonii – zwyciezca konkursu, ktory w nagrode pojawi sie w kinach w Finlandii w regularnej dystrybucji. Udalo sie mi namowic wprawdzie grupke zaprzyjaznionych Finow na wspolne obejrzenie filmu. Moglam spodziewac sie, ze nie zaniza rankingu, gdy wpatrujac sie w ekran jednoczesnie mocno sciskalam kartke do glosowania i oceny filmu – to widownia podejmowala werdykt.
`Wszystko co kocham` w filmie Borcucha oznaczalo wolnosc, milosc, muzyke, wiernosc swoim wartosciom.
Tymczasem wybralismy sie ostatnio do kina na film finski, bo na ekranach w Finlandii pojawila sie komedia mlodego rezysera Dome Karukoski `Napapiirin Sankarit` – Bohaterowie Kola Podbiegunowego. Nieco w krzywym zwierciadle Finowie mogli przyjrzec sie temu wszystkiemu, co oni kochaja – albo lepiej wszystkiemu, co robia z upodobaniem – akcja rozgrywa sie w Laponii, na wysokosci kregu polarnego. Bary z muzyka karaoke, automatami do gry na pieniadze, butelka piwa przyklejona do reki, telefon do ucha, przejazdzka na skuterze snieznym to najczesciej obserwowane obrazy – typowa rozrywka, wypelniajaca nude malomiasteczkowego zycia. Do tego dancing z sentymentalna muzyka grana calkowicie na powaznie.
Film pokazuje wspolczesnosc, ale takze stara sie ukazac ja na tle historycznym – samotne drzewo od dziesiatek lat sluzylo za szubienice, na ktorej dokonywano samobojstwa – bo zycie bylo zbyt okrutne po spaleniu wiosek laponskich przez Niemcow w czasie drugiej wojny swiatowej, bo nie bylo pracy, bo pokolenie hippisow zdradzilo swe idealy, albo w koncu – poniewaz Finlandia przegrala ze Szwecja w meczu hokejowym! W komedii jednak pojawia sie wspolczesny happy end – szczesliwe zakonczenie znajduja historie milosne i dosc zwariowane przygody na tle zimowego krajobrazu wypelniajace akcje filmu, a samotne drzewo – szubienica pada pod toporem – nie jest juz wiecej potrzebne! A wiec wszystko co kocham – to po prostu milosc..
..albo przy jeszcze bardziej tworczym podejsciu `u dwojka` ? Gdy uslyszalam po raz pierwszy, nie zrozumialam. Wiem co to jest Ufo, U-boot, nawet U-562, ale co to takiego `U kaksi` albo jak wspomnialam – U kakkonen – nie mialam pojecia. Tymczasem do Helsinek zawital Bono ze swoim zespolem i to wokol jego osoby zrobilo sie glosno w Helsinkach – w radiu i na ulicy mowilo sie o wydarzeniu. Glosno w sensie doslownym bylo oczywiscie podczas koncertu – glos niosl sie az do sasiadujacej z nami wyspy Laajasalo – na szczescie nie dalej! Nie jestem fanem U2, cieszylam sie raczej na koncert Stinga 10 wrzesnia.
Jestem jednak pod wrazeniem sklonnosci Finow do oswajania w jezyku wszystkiego, co obce. W latach szescdziesiatych znajomosc jezykow obcych w Finlandii byla znikoma. I choc od tego czasu Finowie zrobili w tej dziedzinie, jak niemal we wszystkim, ogromny postep, to bardzo popularne sa finskojezyczne covery znanych przebojow, w ilosciach szokujacych polskie ucho. Trudno nie odniesc wrazenia, ze oryginalna, najczesciej angielsko-, ale czasem takze np. francuskojezyczna piosenka robi sie bardziej zrozumiala, jesli tylko sprytnie napisze sie do niej mniej lub bardziej odbiegajace od oryginalu slowa po finsku! A taki finski cover zaczyna zyc wlasnym zyciem i czasem takze mi trudno odgadnac tytul oryginalu..
W Helsinkach – bo nie w calej Finlandii. Na polnocy robi sie juz mrozno, a pazdziernik przypomina nasz listopad. Tu w Helsinkach pogoda podobna jest do tej w Europie srodkowej, choc tak piekny pazdziernik tego roku zaskoczyl nawet Finow. Od poczatku miesiaca dni sa sloneczne i niemal bezdeszczowe, a rzeski chlod utrzymuje liscie w swietnej kondycji na drzewach. We wrzesniu deszcze zniechecaly do wyjscia na ulice, tak ze czasem, pedzac mimo wichury i deszczu na rowerze, wydawalo sie mi, ze zabladzilam, bo zupelnie opustoszale miejsca, zwykle pelne ludzi, wygladaly zupelnie inaczej! Teraz, choc czasem niemal zimowo opatuleni Finowie, pedaluja znowu licznie po ulicach. Continue reading “Zlota jesien w Helsinkach”
W Finlandii, tak jak w wielu innych krajach Dzien Matki obchodzony jest w druga niedziele maja. W tym nie ma nic dziwnego, ale zaskakujacy jest widok flag podniesionych na masztach przed domami i blokami w miescie. Finow zas zaskoczyly pozamykane dzis z okazji Dnia Matki, a raczej po finsku – Matek, sklepy spozywcze. Zapelnily sie zatem zawsze otwarte kioski, gdzie mozna dostac choc lody i slodycze. Finskim zwyczajem dzieci zapraszaja mame na kawe i ciastko, trzeba zatem bylo nabyc je odpowiednio wczesnie. Dniu Matek poswiecone byly programy w radiu, w radiu tez, a zapewne i w telewizji, a takze na miescie mnostwo reklam przypominalo, ze w dniu matki trzeba cos jeszcze specjalnego ofiarowac mamie. Z trudem przypominam sobie taka ilosc reklam w Polsce.. Tymczasem nasza Mama musiala zadowolic sie wyrazem pamieci w postaci telefonu do niej, bo dziela nas od niej dlugie kilometry, a mnie i tak czeka drugi Dzien Matki – w Polsce.
