6 grudnia Finowie swietuja dzien niepodleglosci. W tym roku przypadl on na poniedzialek i tego samego dnia spadla w Helsinkach taka ilosc sniegu, ze krajobraz w miescie zaczal przypominac krajobraz Laponii. Drogi przestaly chwilowo istniec, stawiajac drogowcow przed koniecznoscia podwojnej zaplaty – 100% premii za prace w dzien swiateczny. Plugi grzeznac przerazliwie w sniegu, rozsuwaly go jednak na pobocze, to jest po prostu na boki, choc zaspy nieuniknienie zwezaly nieco szerokosc jezdni.
Niemozliwe po finsku ?
Koniec roku jest czasem oczekiwania na najwazniejsza nagrode literacka w Finlandii – nagrode Finlandia. 18 listopada Finowie uslyszeli o czyms niemozliwym, a dokonanym przez osobe ze slowianska dusza. Niespelna 30-letnia Slowaczka Alexandra Salmela zdobyla nagrode literacka najwazniejszej gazety w Finlandii – Helsingin Sanomat oraz dostala nominacje do najwazniejszej nagrody literackiej Finlandia, za ksiazke `27 eli kuolema tekee taiteilijan` (27, czyli smierc czyni artysta).
Szczotki
Gratuluje sobie spostrzegawczosci. To juz moja druga zima, albo przynajmniej `pora sniegowa` w Helsinkach. Jednak gdy zorientowalam sie dopiero w mieszkaniu, ze na butach wnioslam do niego nieco sniegu, postanowilam przygladnac sie uwaznie klatce schodowej w naszym bloku. I co? – przed ani jednym mieszkaniem nie lezy zadna wycieraczka! Za to przed wejsciem do kazdej klatki schodowej, nieco z jego boku wystaja teraz spod sniegu szczotki. To jest taka para szczotek, pomiedzy ktorymi moze zmiescic sie but. W finskim zyciu codziennym szczotka wydaje sie pelnic szczegolna role. W kazdym mieszkaniu mozna znalezc solidna duza szczotke ryzowa z drewnianym uchwytem, sluzaca do szorowania podlog. Nie moze zabraknac w lazience takze staromodnego, moim zdaniem, wynalazku szczotki z dluga raczka do szorowania plecow. No i oczywiscie w kuchni – do zmywania naczyn. Na poczatku zycia w Finlandii trudno bylo mi przyzwyczaic sie do zmywania naczyn z jej pomoca, a nie gabki.. Przygladam sie jeszcze raz klatce schodowej. W srodku przy wejsciu jest jeszcze jedna szczotka z dlugim uchwytem. Ta odsnieze buty, gdy szczotki na zewnatrz zupelnie zasypie snieg i gdy przed drzwiami bedzie zupelnie bialo. To calkiem prawdopodobne, bo grubo na tydzien przed pierwszym dniem oficjalnej zimy – 1 grudnia- w Helsinkach tu i owdzie wyrosly zaspy.
Czym jesień się zaczyna?
W Laponii brzozami `jesien sie zaczyna` – zlotawymi ja we `Wspomnieniu` Czeslawa Niemena.
Zanim skonczy sie jesien, ja wspominam podroz do Laponii w poszukiwaniu `ruska`, czyli kolorow jesieni. By przekonac sie jak piekne one moga byc trzeba znalezc sie w odpowiednim momencie, bo `ruska` w laponskim krajobrazie jesienia trwa nie dluzej niz dwa tygodnie wrzesnia. Wlasnie wtedy wybralismy sie na polnoc, za Oulu, w kierunku Kuusamo.
Czas na choinke ?
W czwartek spadl snieg – po raz pierwszy tu w Helsinkach snieg, ktory juz sie nie topi. Pielegnuje go na ziemi i drzewach zerowa temperatura w ciagu dnia. Spadl pewnie, by dac dodatkowy argument kupcom, ze czas zarabiac na nadchodzacych swietach, to jest swietach Bozego Narodzenia. Gdy w Polsce przed nami jeszcze Andrzejki, a pozniej odrebne swieto Swietego Mikolaja, w sklepach w Finlandii od piatku na polki wylozono juz swiateczne kubki i ozdoby i mozna kupic nawet choinke! Przechodzac wiec ulicami probuje przymykac oczy lub obchodzic miejsca, gdzie na pewno spotkam swiateczne swiatelka. Mowie – gdy swieta przyjda naprawde – pomyslec moge znudzona – ach, przeciez to juz widzialam! Otworze oczy odwazniej dopiero, gdy zacznie sie Adwent, choc to juz calkiem za niedlugo..
Roznice
Wczorajsze roznice temperatur miedzy poludniem kraju, a poludniowa czescia Laponii zrobily wrazenie nawet na Finach. Gdy w Helsinkach temperatura waha sie w okolicach 2, 3 stopni, za kolem podbiegunowym temperatura spadla do -20 stopni, co pozwala utrzymac sie w doskonalym stanie 30 centymetrowej warstwie sniegu. Wyobrazamy sobie w tej chwili podroz samolotem na przyklad z Helsinek do Rovaniemi. Wrazenie po wyladowaniu musi byc porownywalne z uczuciem ladowania w Polsce po powrocie wiosna na przyklad z Egiptu! Powierzchnia Finlandii niewiele przekracza wielkosc obszaru Polski, ale rozciaglosc wysokosci geograficznej sprawia, ze mieszcza sie w niej przynajmniej dwa klimatycznie rozne kraje.
Przygotowuje sie powoli do zimy, wyciagajac z szafy cieple skarpety. Wiem jednak, ze zima w Helsinkach wydaje sie niemal ciepla dla przybysza na przyklad z Oulu, oddalonego od stolicy zaledwie o okolo 600 km. Oczywiscie, jesli w tym roku nie padnie na przyklad tu na poludniu rekord zimna.
Ahvenanmaa 6-9 wrzesnia
Listopad to przelomowy miesiac pomiedzy jesienia i zima. Niesie ze soba moc momentow przelomowych. Nostalgiczna szarosc ogoloconych z lisci drzew przenosi mysli ku wnetrzu i przygotowuje na mrok, ktory wkrotce zacznie ropraszac tylko bialy snieg i nisko nad horyzontem kladace sie slonce. W tym roku listopad zaczal sie wyjatkowo cieplo i juz teraz oszalamiaja mnie pozne i dlugie poranki z niezwyklym polnocnym sloncem.
Cos (podwojnie) krajowego
Pazdziernik to moj ulubiony miesiac w sklepie spozywczym, bo wlasnie wtedy trwa pelnia sezonu na jablka i pomidory z Polski. Wiekszosc dostepnych w sklepach warzyw i owocow jest importowana i – zawsze tansza od krajowych – to znaczy finskich. Finowie z duma oznaczaja wlasne produkty bardzo ladnym znakiem flagi narodowej wpisanej w ksztalt labedzia – narodowego ptaka – symbolu Finlandii.Taki znaczek mozna znalezc na kazdej formie opakowania – kartonie, puszce czy nawet folii. Finskie oznacza dla Finow nie tylko lepsze – bo wlasnie krajowe, ale takze drozsze. Gdy ja wybieram z polki polskie pomidory lub jablka, smieje sie, ze potrzebuje kupic cos krajowego. To oznacza dla mnie nie tylko lepsze (bo Polska jest silnym producentem tych wlasnie warzyw i owocow), ale takze tansze.. Sezon na `moje krajowe` potrwa jeszcze.
Gdzie znalezc Swieta Wielkiej Nocy w Finlandii?
Niestety nie jest to zbyt latwe zadanie. W Polsce, szczegolnie w duzych centrach handlowych, pelno jest swiatecznych dekoracji. Tu, w Finlandii swieto nie jest tak komercyjne. W tym roku po raz pierwszy w Helsinkach, na Esplanade – jednej z glownych ulic, ktora prowadzi na malenki rynek nad morzem, odbywaja sie targi wielkanocne -. I to zaledwie przez trzy dni –
w ostatni weekend przed Wielka Niedziela. Wydarzenie jest tak nowe,
a szczegolnie tak krotko, ze je niestety przegapiamy.
Continue reading “Gdzie znalezc Swieta Wielkiej Nocy w Finlandii?”
Wszystko, co kocham`- w wersji finskiej
W drugiej polowie wrzesnia odbywa sie w Helsinkach coroczny festiwal filmowy `Rakkautta ja Anarkiaa` – Milosc i Anarchia. Zaledwie jeden film z Polski pojawil sie na festiwalu w tym roku, ale zato w kategorii filmow nominowanych do nagrody `Finnkino`, jednego z organizatorow festiwalu. Film Jacka Borcucha, co nie bylo zdziwieniem, przegral z filmem z Japonii – zwyciezca konkursu, ktory w nagrode pojawi sie w kinach w Finlandii w regularnej dystrybucji. Udalo sie mi namowic wprawdzie grupke zaprzyjaznionych Finow na wspolne obejrzenie filmu. Moglam spodziewac sie, ze nie zaniza rankingu, gdy wpatrujac sie w ekran jednoczesnie mocno sciskalam kartke do glosowania i oceny filmu – to widownia podejmowala werdykt.
`Wszystko co kocham` w filmie Borcucha oznaczalo wolnosc, milosc, muzyke, wiernosc swoim wartosciom.
Tymczasem wybralismy sie ostatnio do kina na film finski, bo na ekranach w Finlandii pojawila sie komedia mlodego rezysera Dome Karukoski `Napapiirin Sankarit` – Bohaterowie Kola Podbiegunowego. Nieco w krzywym zwierciadle Finowie mogli przyjrzec sie temu wszystkiemu, co oni kochaja – albo lepiej wszystkiemu, co robia z upodobaniem – akcja rozgrywa sie w Laponii, na wysokosci kregu polarnego. Bary z muzyka karaoke, automatami do gry na pieniadze, butelka piwa przyklejona do reki, telefon do ucha, przejazdzka na skuterze snieznym to najczesciej obserwowane obrazy – typowa rozrywka, wypelniajaca nude malomiasteczkowego zycia. Do tego dancing z sentymentalna muzyka grana calkowicie na powaznie.
Film pokazuje wspolczesnosc, ale takze stara sie ukazac ja na tle historycznym – samotne drzewo od dziesiatek lat sluzylo za szubienice, na ktorej dokonywano samobojstwa – bo zycie bylo zbyt okrutne po spaleniu wiosek laponskich przez Niemcow w czasie drugiej wojny swiatowej, bo nie bylo pracy, bo pokolenie hippisow zdradzilo swe idealy, albo w koncu – poniewaz Finlandia przegrala ze Szwecja w meczu hokejowym! W komedii jednak pojawia sie wspolczesny happy end – szczesliwe zakonczenie znajduja historie milosne i dosc zwariowane przygody na tle zimowego krajobrazu wypelniajace akcje filmu, a samotne drzewo – szubienica pada pod toporem – nie jest juz wiecej potrzebne! A wiec wszystko co kocham – to po prostu milosc..